ما و شفیعی کدکنی
شاگردان مستقیم و غیر مستقیم و دوست داران استاد شفیعی کدکنی از اینکه می بینند برخی نقدها در ایران و خارج از ایران بر کارهای تحقیقی او نوشته می شود برآشفته می شوند. از طرفی برخی از همین طیف شاگردان و دوست داران استاد نقدهایی بر کارهای پژوهشی ایشان دارند و می بینند آن نقد نظرهای مطرح شده چندان هم بیراه نیست. اما از جانب سوم شفیعی کدکنی به اعتبار سالها تلاش و کوشش پیگیر و تسلط کم نظیر بر فرهنگ و ادب کلاسیک، دست کم در نظر محققان حوزة ادبیات، به نماد «گفتمان آکادمیک» تبدیل شده و بدین ترتیب هر گونه نقد بر ایشان به معنای زیر سؤال رفتن گفتمان مذکور تلقی می شود. در دوره معاصر تنها سه نفر را می شناسیم که در حوزة «تحقیقات ادبی» از سطح «فرد» فراتر رفته و به «نهاد» تبدیل شده اند: بهار، فروزانفر و شفیعی کدکنی. این طور تصور می شود که نقد اینها به معنای نقد نهادی است که مشخصه اصلی اش «نمایندگی گفتمان آکادمیک» است. شاید دوست داران و شاگردان مستقیم و غیر مستقیم سه چهره مذکور از این ناراحت می شوند، که زیر سؤال رفتن فعالیت های آنان به مفهوم زیر سؤال رفتن حجیت و مشروعیت گفتمان آکادمیک است و از این واهمه دارند که متزلزل شدن شکوه و عظمت این سه چهره منجر شود به ویران شدن پایه های گفتمان آکادمیک. یعنی گویا این سه چهره و البته در روزگار ما بیشتر شفیعی کدکنی تبدیل شده به «دال مرکزی» در گفتمان اکادمیک و هر گونه تزلزل در موقعیت او منجر به تزلزل در کلیت گفتمان مذکور می شود. از جانب چهارم گروه ها و اشخاصی که به هر علت (سیاسی و غیر سیاسی) قصد جدال گفتمان آکادمیک را دارند، متوجه این نکته شده اند که باید بروند به سراغ دال های مرکزی و شفیعی کدکنی، با پشتوانه عظیم و کم نظیری که دارد، یکی از آنهاست. شاگردان و دوست داران شفیعی کدکنی به این مساله هم فکر می کنند و متوجه این نکته هم هستند. منتها مساله اینجاست که چرا ما باید آن قدر ادم ها را بدون اشتباه فرض کنیم و ان قدر به انها قداست بدهیم که تبدیل شوند به دال مرکزی یک گفتمان، به طوری که با متزلزل شدن موقعیت آن شخص کل گفتمان متزلزل شود و یا در وضعیت های حاد فرو ریزد؟ «وابسته کردن گفتمان ها به اشخاص خاص» اشتباه بسیار بزرگی بوده که ما در طول تاریخ مکررا مرتکب شده ایم. آدم ها را باید با قابلیت «اشتباه کردن»، که خالق متعال در نهادشان تعبیه کرده، به رسمیت شناخت. به عبارت دیگر، اشتباه کردن آدم ها چیزی از عظمت انها نمی کاهد، بر عظمت آنها می افزاید؛ چرا که دیکته ننوشته اشتباه ندارد.
+ نوشته شده در پنجشنبه سوم مهر ۱۳۹۳ ساعت ۸ ق.ظ توسط سید مهدی زرقانی
|